เนื่องจากมีคนถามถึงภาษาดอกไม้ที่สัมพันธ์กับแฮร์รี่ พอตเตอร์ และเพราะในหนังสือชุดนี้มีตัวละครที่ใช้ชื่อตามดอกไม้เยอะมาก ก็เลยเขียนบทความนี้ขึ้นมาเพื่อรวบรวมความน่าสนใจของภาษาดอกไม้ ที่จะบอกเราว่า เจ.เค.โรว์ลิ่ง เป็นคนละเอียดอ่อนลึกซึ้ง และคนที่เห็นความสัมพันธ์นี้ก็ละเอียดไม่แพ้กัน ซึ่งต้องเน้นย้ำก่อนว่าข้อมูลในบทความนี้ เจ.เค.โรว์ลิ่ง ไม่เคยออกมายืนยันว่าเธอตั้งใจใส่ความหมายลงไปจริงๆ แต่เป็นการตีความจากแฟนๆ ที่มีความรู้ด้านภาษาดอกไม้ ฉะนั้นมาเริ่มกันที่ความหมายของภาษาดอกไม้ก่อนนะครับ
ภาษาดอกไม้ (Victorian language of flowers หรือ floriography) คือการแฝงความหมายโดยนัยไว้ในดอกไม้แต่ละชนิด แต่เดิมมีต้นกำเนิดในช่วงสมัยวิกตอเรีย เป็นต้นว่า ดอกกุหลาบ หมายถึง ความรัก หรือถ้าไทยๆ เราสำหรับคนที่ติดละครพิษสวาท เมื่อคืนคงได้เห็นการสื่อสารด้วยดอกไม้ของสโรชินี ที่เอาดอกซ่อนกลิ่นมาให้ดนัย ซึ่งดอกซ่อนกลิ่นยังมีความหมายหรือชื่ออื่นว่าดอกซ่อนชู้นั่นเอง เพราะความหมายของดอกซ่อนกลิ่นคือการสื่อสารว่า “ฉันแอบรักเธออยู่นะ” ทีนี้ในแฮร์รี่ พอตเตอร์ มีความสัมพันธ์กับภาษาดอกไม้อย่างไรบ้าง?
เริ่มกันที่ ลิลี่ พอตเตอร์ ซึ่งมีชื่อมาจากดอกลิลี่ (Lily) ใครๆ ต่างก็เห็นกันดีว่าดอกลิลี่นั้นสวยงาม ลิลี่เป็นสัญลักษณ์ของความบริสุทธิ์ และความหวัง ยังใช้แทนความหมายถึงรักแรกได้อีกด้วย
ลิลี่ ลิลี่น้ำ เพ็ตทูเนีย
ขณะที่พี่สาวของเธอ เพ็ตทูเนีย เดอร์สลีย์ ดอกเพ็ตทูเนีย (Petunia) เป็นดอกไม้ที่ไม่ได้สวยงามโดดเด่นอะไร เรียกว่าถ้าเทียบความสวยสะดุดตาคงไม่โดดเด่นเท่าลิลี่ แถมตัวละครที่มีชื่อว่า เพ็ตทูเนีย ส่วนใหญ่เป็นตัวละครที่นิสัยไม่ค่อยจะสู้ดีเท่าไหร่อีกด้วย ในทางภาษาดอกไม้ เพ็ตทูเนีย จะใช้สื่อสารถึง “ความโกรธเคือง และความไม่พอใจ” ดังจะเห็นได้จากการที่เธอพบว่าน้องสาวมีเวทมนตร์ และคบหากับสเนป เธออิจฉาที่ตัวเองไม่มีเวทมนตร์เหมือนลิลี่ โกรธเคืองที่ลิลี่ให้ความสำคัญกับสเนปมากกว่าตัวเอง เห็นการเปลี่ยนไปของลิลี่ ไม่พอใจในตัวของน้องสาว ดังจะเห็นได้จากในบทที่ 33 เรื่องเล่าของเจ้าชาย ในแฮร์รี่ พอตเตอร์ กับเครื่องรางยมทูต
แพนซี่ (Pansy) แพนซี่ พาร์กินสัน
แพนซี่ พาร์กินสัน ตัวละครที่เจ.เค.โรว์ลิ่งบอกว่าตรงข้ามกับเฮอร์ไมโอนี่อย่างสิ้นเชิง และเธอออกจะไม่ชอบตัวละครนี้เอามากๆ อีกด้วย แพนซี่ เป็นดอกไม้ที่มีความหมายถึง “การรำพึงรำพันถึงความรัก ความปรารถนาอยากให้ได้รับการคิดถึง” เราจะเห็นได้ว่าพฤติกรรมของแพนซี่ที่คอยเคียงข้างเดรโก ดูจะเป็นการเรียกร้องความสนใจและความรักจากเดรโกอยู่ไม่น้อย ทว่าเดรโกไม่ได้สนใจความเอาใจใส่นั้นเกินไปกว่าเพื่อน
แต่ส่วนที่จัดว่าเด็ดที่สุดสำหรับการใช้ภาษาดอกไม้ เห็นจะเป็นประโยคสนทนาแรกของแฮร์รี่ กับศาสตราจารย์สเนป ในห้องเรียนวิชาปรุงยาที่ทั้งสองพบกัน
“พอตเตอร์ ฉันจะได้อะไร ถ้าฉันเอาผงจากรากของต้นอัสโฟเดลผสมเข้ากับน้ำสกัดที่ได้จากการแช่เวิร์มวู้ด*“
– ศาสตราจารย์สเนป, แฮร์รี่ พอตเตอร์ กับศิลาอาถรรพ์ บ.8
อัสโฟเดล (Asphodel) เวิร์มวู้ด (Wormwood)
ซึ่งส่วนผสมทั้งสองอย่างนี้ใช้เป็นส่วนผสมใน “น้ำยาตายทั้งเป็น” ซึ่งมีคุณสมบัติเป็นยานอนหลับที่รุนแรงอย่างมาก นับเป็นประโยคเด็ดสุดจริงๆ เพราะดอกของต้นอัสโฟเดล จัดเป็นลิลี่ประเภทหนึ่ง มีความหมายถึงเพื่อนรัก เพื่อนแท้ เพื่อนรักที่แสนดี และยังมีความหมายว่า “remembered beyond the tomb หรือ ความทรงจำที่ฝังลึกเกินกว่าหลุมฝังศพ” และความหมายที่เจ็บจี๊ดก็คือ “my regrets follow you to the grave ซึ่งแปลว่า ความเสียใจของฉันจะติดตามคุณไปจวบจนหลุมฝังศพ” (อ้างอิง forthedead.net)
ขณะที่ต้นเวิร์มวู้ด ก็หดหู่และเจ็บปวดไม่แพ้กัน เพราะเวิร์มวู้ดมีความหมายถึง “ความเสียใจ ความขมขื่น” และ “การขาดบางอย่างไป” (อ้างอิง forthedead.net) หากเรียงประโยคนี้ด้วยความหมายของดอกไม้แล้วล่ะก็จะได้ใจความว่า
“พอตเตอร์ ฉันเสียใจกับการตายของลิลี่ มันเป็นความทรงจำที่เจ็บปวดฝังรากลึกสุดแสน และฉันจมอยู่ในความเสียใจมหาศาลกับเรื่องนี้ ฉันเหมือนตายทั้งเป็น นี่แหละคือสิ่งที่ฉันได้รับ”
แต่การสื่อสารด้วยภาษาดอกไม้ของสเนปยังไม่หมด
“พอตเตอร์ มองส์ฮู้ดกับวูฟส์เบน ต่างกันอย่างไร”
– ศาสตราจารย์สเนป, แฮร์รี่ พอตเตอร์ กับศิลาอาถรรพ์ บ.8
แม้ว่า มองส์ฮู้ด (monkshood) กับ วูฟส์เบน (wolfsbane) จะเป็นชื่อเรียกของสิ่งเดียวกันที่รู้จักในชื่อ อะโคไนต์ แต่ทั้งสองคำนี้ก็ให้ความหมายที่แตกต่างกัน มองส์ฮู้ดจะใช้ในความหมายของ “Chivalry หมายถึงการให้เกียรติหรือเอาใจสตรี และมีความหมายถึงคุณสมบัติของอัศวิน อย่างความกล้าหาญ” และวูฟส์เบน หมายถึง “Misanthropy ซึ่งมีความหมายว่า ความไม่ไว้ใจ หรือความเกลียดชังมนุษย์” (อ้างอิง languageofflowers.com)
ฉะนั้นนัยยะแฝงที่สเนปต้องการจะบอกก็คือ “มองส์ฮู้ดหมายถึงลิลี่ และวูฟส์เบนหมายถึงเจมส์ แม้ทั้งสองจะเป็นครอบครัวเดียวกันในความเป็น อะโคไนต์ หรือ พอตเตอร์ แต่เขายกย่องลิลี่เหมือนมองส์ฮู้ด เขาให้เกียรติเธอ เขาอยากเอาใจเธอ เขายกย่องความกล้าหาญของลิลี่ แต่เขาเกลียดชังเจมส์ และพาลถึงแฮร์รี่ด้วยนั่นเอง”
*ทางแอดมินขออนุญาตแก้ความจากต้นฉบับภาษาไทย จาก “น้ำกระสาย” เป็น “น้ำสกัดที่ได้จากการแช่” เนื่องจากในภาษาอังกฤษใช้ว่า Infusion of wormwood คำว่า infusion ไม่ได้แปลว่าน้ำกระสาย หรือส่วนประกอบในการละลายยา แต่หมายถึงการสกัดผ่านกระบวนการแช่หรือชง ซึ่งใช้น้ำสกัดที่ได้จากการแช่เวิร์มวู้ดเป็นหนึ่งในกระสายยา
